Mensen met een LVB hebben een IQ van 50 tot 85, dat wil zeggen dat het denkvermogen vergelijkbaar is met jongeren tussen 6 en 16 jaar. Bij mensen met een LVB ligt het niveau van de emotionele ontwikkeling veelal lager dan je op basis van het IQ zou verwachten.
De term LVB gaat over een brede doelgroep. Precieze cijfers over de omvang van de doelgroep zijn er niet. Naar schatting zijn er in Nederland ongeveer 2,3 miljoen mensen met een IQ tussen de 50 en 85. Bijna 1,5 miljoen van hen heeft een beperkt aanpassingsvermogen én bijkomende problemen. Een relatief klein aantal van deze mensen vraagt zelf om hulp bij hun LVB, in 2013 waren dat slechts 74.000 personen.
LifeWise en de doelgroep LVB+
Het methodisch kader LifeWise is ontwikkeld voor de begeleiding van mensen bij wie er naast een licht verstandelijke beperking (LVB) ook sprake is van psychiatrische en psychosociale problematiek: we spreken dan over ‘LVB+’. Denk bijvoorbeeld aan LVB in combinatie met ADHD, hechtingsproblematiek, agressie, psychosegevoeligheid, eenzaamheid, drugs- en alcoholgebruik, schulden, criminaliteit en het ontbreken van een netwerk. Vaak zijn er problemen op meerdere levensgebieden. Hoeveel mensen er met LVB+ zijn, is niet bekend.
In een grootstedelijke omgeving komt deze problematiek vaak meer naar voren dan daarbuiten. De grote stad kenmerkt zich door een grote bevolkingsdichtheid, beperkte sociale controle, een grote etnische, religieuze en culturele diversiteit en een complexe infrastructuur. Kortom een omgeving met veel prikkels en uitdagingen waarin afwijkend gedrag snel kan leiden tot maatschappelijke overlast. Voor mensen met een LVB is deze omgeving extra uitdagend.
Deze groep vraagt van de begeleider extra inzet, creativiteit en vakmanschap. LifeWise biedt begeleiders handvatten in de begeleiding, zonder dat het een keurslijf is, want de begeleiding van mensen met LVB+ blijft altijd maatwerk en context gebonden.
Door mijn begeleiders denk ik aan goede dingen. Aan werken, school. Ze zeggen niet dat het moet. Maar dat het voor mijn eigen bestwil is, om problemen te voorkomen. Vroeger ging ik om met vrienden van vrienden, die domme dingen deden. Daar heb ik geen zin meer in. Ik wil gewoon werken, thuiskomen, een rustig leven.
Het zijn heel aardige begeleiders. Ze nemen de tijd voor je. Als je met iets zit, kun je altijd bij de begeleiders terecht. Dat vind ik wel goed. Ik heb geleerd sociaal te zijn. Dat deed ik eerst niet. Ik sprak bijna met niemand. Ik vertrouwde niemand. Dat gaat nu wel beter.
Begeleiding van mensen met LVB+
Kenmerkend voor de begeleiding van mensen met LVB met bijkomende problematiek is dat ’geen dag hetzelfde is’. Er wordt van begeleiders een hoge mate van flexibiliteit en creativiteit gevraagd. Dat is soms lastig. Door de toenemende complexiteit van de problematiek en onvoldoende kennis en vaardigheden is er een reëel risico op handelingsverlegenheid. Daarnaast missen begeleiders vaak een duidelijk handelingskader en acteren ze op basis van intuïtie en persoonlijke ervaring. In de praktijk kan dit tot grote verschillen in aanpak, vorm en inhoud van de ondersteuning leiden.
Bovendien heeft een groot deel van de professionals, geen specifieke opleiding in het werken met deze doelgroep. LifeWise maakt het mogelijk om een effectief gebleken werkwijze breed en overdraagbaar in te zetten.
Ik neem ze serieus. LVB-ers willen eigenlijk hetzelfde als ‘normale’ mensen. Ik luister naar hun wensen. Samen onderzoeken we in hoeverre dit mogelijk is. Je staat voor ze klaar en je vangt ze op wanneer ze toch een teleurstelling ervaren, maar ze hebben het dan toch geprobeerd! Op deze manier komen ze er zelf achter dat dit misschien niet iets voor hen is. Dat vind ik beter dan er op voorhand tegen hen wordt gezegd dat ze het niet kunnen.
Ik hoor vaak dat ze het sterk van ons vinden dat wij niet zomaar opgeven. Wij hebben een lange adem en stoppen niet na een paar afzeggingen. Als een cliënt zich bijvoorbeeld ziekmeldt voor een afspraak, maar als ik daaraan twijfel, dan ga ik wel eens langs. Ik bel dan aan en zeg dat ik me zorgen maakt omdat hij ziek is. Soms zwaait de deur dan open en blijk ik toch binnen te mogen komen.
